SARIYERİN SULARI VE ÇEŞMELERİ
“Sarıyer Suları ve Çeşmeleri” ile ilgili bu araştırma kitabımız Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) tarafından bir kültür hizmeti olarak yayımlanmış ve dernek yönetimi tarafından ilgili yerlere takdim edilmiştir.
Kitabın “SÖZ” bölümünden birkaç paragrafı aynen alıyoruz.
“Sarıyer ile ilgili her hangi bir çalışma yapmak bana büyük heyecan veriyor. Bu heyecanı sürekli kılmak için kendime yeni yeni araştırma alanları bulmaya çalışıyorum.
“Sarıyer Görmek ve Hissetmek” ve “Simas’tan Sarıyer’e” kitaplarını yayımladıktan sonra bu kez “Sarıyer Suları ve Çeşmeleri”ni araştırdım. Onları yazıyor ve yayımlıyorum.
Çalışmam sırasında, çok ciddi eserlerde kaybolduğu veya kullanılmadığı belirtilen iki çeşmenin mevcudiyeti tespit edilmiştir. Örneğin; Altınkum’da bir gazinonun içinde olduğu ve kullanılmadığı bildirilen Abdülhamit Har II. Çeşmesinin Altınkum’da ki Deniz Kuvvetleri Özel Eğitim Merkezi sahası içinde bulunduğu, çok bakımlı olduğu ve çeşme olarak işlevini yerine getirdiği, diğerinin ise yani Hasan Paşa (Kaptan Gazi) Çeşmesinin ise Büyükliman’da ve plaj kısmında olduğu fakat suyunun bulunmadığı saptanmıştır.
Sarıyer su kaynağı bakımından şanslı bir ilçedir. Suyu bol olan bir ilçe de elbette ki çeşme olacak, çeşme yaptıran da bulunacaktır. Amacım Sarıyer ilçesi içinde bulunan çeşmeleri yerinde görmek, tarihini ve özelliği olan çeşmeleri yazarak tanıtmak, diğer çeşmelere de değinmektir.
Sarıyer’deki çeşmelerin dışında, Sarıyer’in sularından da söz ederek onları da tanıtacak, hangilerinin içme suyu, hangilerinin kullanma suyu olduğunu izah ederken, ticari amaçla kullanılan memba suları ile zamanla kaybolan veya işlevini yitiren memba sularına da göz atacağız.
Sarıyer’in su ve çeşmeleri konusunu işlemek suretiyle önemli bir hizmeti yerine getirdiğimi zannediyorum. Elbette ki eksiğim ve hatalarım olabilir. O nedenle yeni çalışmalar yapacak olanlar tarafından eksiklerimiz tamamlanacak ve gün ışığına çıkarılacaktır. Bu tür çalışmaların devam etmesini ve dünkü Sarıyer’in bu günlere taşınmasını diliyorum.
******
Kitapta, Kur’an-ı Kerim’de yer alan su ile ilgili ayetlerin öneminden izahla Hz. Muhammet (S.A.) su ile ilgili hadisinden örnekler verilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de “Her canlıyı sudan yarattık” (Embiya, 30), “Allah tüm canlıları sudan yarattı” (Nur, 45), “Dünya diriliği gökten indirdiğimiz su gibidir” (Yunus, 24), “Görmedin mi Allah gökten bir su indirdi de onun sayesinde yemyeşil hale geliyor” (Hac, 63), “Şu içtiğiniz suya baktınız mı?” (Vakia, 68) ve “Gökten kutlu ve bereketli bir su indirdik” (Kaf, 9) denilmekle, suyun ne derece kutsal ve hayati öneme sahip olduğuna işaret etmektedir.
Hz. Muhammet (S.A.) de su ile ilgili olarak “Su hayrının sevabı bütün sevaplardan yücedir” ve “Sadakaların en erdemlisi su vermektir” hadisleriyle insanoğluna su ile ilgili hayır yapmalarını önermiştir.
Sarıyer suları ozanlara da ilham kaynağı olmuş ve sözler şarkılara dönüştürülmüştür. Bu şiiri hangi ozan yazmış, kim bestelemiş bunu öğrenmek kabil olmadıysa da şiiri okuyalım bakalım nasılmış:
“Gittim İstanbul’a gevher sulara
Aktı gönlüm Sarıyer’de sulara
Bir taraftan hem bakıp dil-culara
Aktı gönlüm Sarıyer’de sulara.
Dil-rübalarla müzeyyen serbeser
Yolları mecrah ab-ı zevk-i fer
Hem verir, her çeşme-i sarı çeşme fer
Aktı gönlüm Sarıyer’de sulara.”
Yıllar önce bestelenerek “Sarıyer şarkısı” yapılmış fakat ne hazindir ki arşivin tozlu raflarındaki bu şarkı da unutulanlar kervanına katılmıştır.
Çeşmeler, çeşme türleri kitapta anlatılmış, kaynak suların üzerinde durulup isimleri sayılmıştır.
Rumelihisarı’ndan Kısırkaya’ya kadar Sarıyer’in her mahalle ve köyündeki kaynak suları ve tarihi çeşmeler defalarca yerinde görülüp incelenmiştir. Kitabeleri okunmuş
Ve tespit edilmiştir. Çeşmelerin yapılışları, mimari özellikleri, onarımları veya özelliklerini kaybedip kaybetmedikleri tespit edilmiş, her birinin eski ve yeni yapılış tarihleri verilmiştir. Bu arada çeşmelerin kim tarafından yapıldığı ve hangi isimleri taşıdığı tespiti yapılmıştır. Bu kitap da konusu ile ilgili baş vurulacak eserlerdendir.
Yayın Tarihi: 2002.
*****
